Hà Nội, ngày 26 tháng 10 năm 2025 – Một sự kiện khoa học có tầm vóc lớn, Hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử Việt Nam”, đã diễn ra tại không gian thiêng liêng của Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Hội thảo là điểm hẹn lịch sử ý nghĩa, được đồng tổ chức bởi Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Viện Nhân học Văn hóa, và Hội đồng họ Trịnh Việt Nam, nhằm mục đích phục dựng và đánh giá vai trò của dòng họ Trịnh trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc.
(Ông Trịnh Phúc Tuệ: Chủ tịch HĐ họ Trịnh TP Hải Phòng)
Hội thảo đã thu hút sự tham dự của khoảng 400 đại biểu, bao gồm đại diện của con cháu họ Trịnh trên toàn quốc, cùng với đông đảo các nhà khoa học, học giả, nhà văn, nghệ sĩ, báo chí và doanh nhân. Sự hiện diện của các học giả danh tiếng như nhà sử học Dương Trung Quốc, nhà phê bình văn hóa Đỗ Lai Thúy, cùng ông Trịnh Bá Uy (Ủy viên Thường vụ Hội đồng họ Trịnh Việt Nam, Trưởng Ban Kiểm tra Đài Tiếng nói Việt Nam) đã khẳng định tính chuyên môn và uy tín của chương trình.
Dưới sự điều hành bài bản và khoa học của Phó Giáo sư – Tiến sĩ Trịnh Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng họ Trịnh Việt Nam, Tổng Biên tập tạp chí Nghe Nhìn Việt Nam, nguyên Giám đốc Trung tâm Dư luận xã hội thuộc Viện Xã hội học Việt Nam, hội thảo đã đi sâu vào những phân tích đa chiều về một trong những đại tộc có ảnh hưởng khá sâu sắc đến vận mệnh quốc gia.
Trong dòng chảy lịch sử dân tộc, dòng họ được xem là tế bào của xã hội truyền thống, là kết tinh của huyết thống, văn hóa và ký ức tập thể. Mỗi dòng họ, thông qua những thế hệ nhân vật lịch sử kiệt xuất, đã để lại những dấu ấn không thể phai mờ trong tiến trình dựng nước và giữ nước.
Họ Trịnh nổi bật lên là một dòng họ gắn bó lâu dài với vận mệnh quốc gia, từ buổi đầu thời Hùng Vương cho đến những biến động cận – hiện đại. Việc nghiên cứu về họ Trịnh không chỉ là thao tác phục dựng lịch sử mà còn là cách nhìn lại một dòng chảy ký ức, nơi những thành tựu, bi kịch và khát vọng của dân tộc được phản chiếu qua một gia tộc cụ thể.
Tâm điểm của Hội thảo chính là việc giới thiệu dự thảo kỷ yếu đồ sộ. Cuốn kỷ yếu dày hơn 700 trang, tổng hợp hơn 70 công trình nghiên cứu và tác phẩm, là một kho dữ liệu quý giá, tổng hợp những phát hiện mới về dòng họ Trịnh. Các nghiên cứu đã tập trung làm sáng tỏ những đóng góp của các danh nhân họ Trịnh trong tiến trình lịch sử, đặc biệt là bề dày 249 năm cầm quyền của các Chúa Trịnh – một dấu ấn vàng son trong lịch sử.
Nội dung kỷ yếu bao quát nhiều khía cạnh như di sản văn học của các Chúa Trịnh, công lao của các vị anh hùng họ Trịnh, sự nghiệp đổi mới, nghệ thuật ký thác tư tưởng qua thời cuộc, và vai trò của họ Trịnh trong thời kỳ cận, hiện đại. Đây thực sự là một “ký ức tập thể, một di sản sống động, đồ sộ” đang được khôi phục.
Bên lề Hội thảo, ông Trịnh Tiến Dũng, Chủ tịch tập đoàn Thép Đại Dũng và đồng thời là Chủ tịch Hội đồng họ Trịnh TP.HCM & Phía Nam (cũng là Chủ tịch CLB Doanh nhân Thanh Hóa tại TP. HCM nhiệm kỳ 2019-2022), đã chia sẻ những tâm huyết của mình về sự kiện này:
“Hội thảo mở ra một chương trình mới của con cháu họ Trịnh, nhằm khôi phục, tổng hợp văn hóa truyền lại của họ Trịnh. Còn rất nhiều thông tin cần tiếp tục được các nhà sử học, nhà khoa học nghiên cứu, tổng hợp thành chính sử trong tương lai. Trong những kỳ hội thảo tới, mong các nhà sử học và các bà con trong họ Trịnh tập hợp thêm thông tin, kiến thức, nguồn sử liệu địa phương để các nhà sử học tập hợp, biên tập thành cuốn sử chính thức. Lần hội thảo sau chúng ta chuẩn bị bài sâu sắc hơn, hôm nay trong tài liệu của các nhà sử học đã chỉ ra từ thời chúa Trịnh Căn, Trịnh Tùng, Trịnh Sâm đã khôi phục mở rộng Quốc Tử giám, có công lớn cùng với nhà Lê, đào tạo, mở trường, mở khoa thi, tạo ra khoa bảng, học thuật thi cử. Chúng tôi rất biết ơn các giáo sư, tiến sĩ, các nhà sử học, cùng các bác trong dòng họ Trịnh cũng như nhiều họ khác trên toàn quốc đã kiên trì nghiên cứu và đóng góp thông tin cho Hội thảo.”
Lời phát biểu của ông Dũng đã nhấn mạnh mục tiêu dài hạn và mang tính học thuật cao của Hội đồng họ Trịnh Việt Nam: tổng hợp các dữ liệu nghiên cứu để tiến tới biên soạn thành cuốn chính sử về dòng họ. Đặc biệt, ông đã nhắc đến công lao to lớn của các chúa Trịnh như Trịnh Căn, Trịnh Tùng, Trịnh Sâm trong việc khôi phục và mở rộng Quốc Tử Giám, mở trường, mở khoa thi, đóng góp vào việc đào tạo nhân tài khoa học, và chính trị cho đất nước, một di sản văn hóa gắn liền với chính nơi diễn ra Hội thảo.
Hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử Việt Nam” là dịp để các thế hệ con cháu họ Trịnh tri ân tiên tổ, và là một bước đi quan trọng trong việc thúc đẩy nghiên cứu lịch sử dòng họ một cách nghiêm túc, khoa học. Sự kiện đã đánh dấu thêm một hành động mạnh mẽ, hứa hẹn mở ra nhiều công trình nghiên cứu sâu sắc hơn nữa, góp phần làm phong phú thêm kho tàng lịch sử và văn hóa dân tộc Việt Nam.
PV
